Tìm hiểu bệnh lý Hẹp ống sống
Hẹp ống sống là tình trạng một hoặc nhiều lỗ sống bị thu hẹp và giảm không gian cho các dây thần kinh. Quá trình này có thể xảy ra trong ống tủy và/hoặc trong lỗ liên hợp đốt sống (nơi các dây thần kinh cột sống thoát ra khỏi ống sống). Tùy thuộc vào vị trí và mức độ hẹp, một dây thần kinh cột sống hoặc tủy sống có thể bị chèn ép và gây ra triệu chứng.
Hình ảnh: Hẹp ống sống.
1.
Nguyên nhân thường gặp
–
Thoái hóa cột sống.
–
Thoái hóa đĩa đệm.
–
Dây chằng dày lên hoặc xù xì.
–
Các yếu tố khác cũng có thể góp phần vào hẹp ống sống, chẳng hạn như biến dạng
cột sống hoặc phát triển nang.
2. Tiến triển của hẹp ống sống
Tình
trạng hẹp ống sống thường tiến triển theo thời gian như là một phần của quá
trình lão hóa. Mặc dù hẹp ống sống thường xảy ra ở những người từ 50 tuổi trở
lên, nó cũng có thể phát triển sớm hơn do chấn thương hoặc bẩm sinh.
Tình
trạng hẹp cột sống có thể xấu đi theo thời gian, nhưng tốc độ tiến triển là
khác nhau và không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng.
3. Triệu chứng hẹp ống sống và chẩn đoán
Có
một số dấu hiệu và triệu chứng tiềm tàng của hẹp ống sống. Các dấu hiệu và
triệu chứng cụ thể chủ yếu được xác định bởi vị trí và mức độ nghiêm trọng của
tình trạng hẹp.
Một
số triệu chứng và dấu hiệu phổ biến của hẹp ống sống có thể bao gồm:
Đau
lan: Có thể lan tỏa từ cột sống xuống cánh tay hoặc chân. Mức độ có thể từ đau
âm ỉ đến cảm giác nóng rát.
Dấu
hiệu rễ thần kinh: Thiếu hụt chức năng thần kinh do bị chèn ép rễ thần kinh
sống, chẳng hạn như: ngứa, ran, tê hoặc yếu một cánh tay, chân.
Dấu
hiệu tủy sống: Thiếu hụt chức năng thần kinh do chèn ép tủy sống, chẳng hạn như
ngứa ran, tê hoặc yếu cả cánh tay và/hoặc chân, các vấn đề về kiểm soát cơ bàng
quang/ruột.
Hội
chứng đuôi ngựa: Dẫn đến thiếu hụt chức năng thần kinh do chèn ép vùng đuôi
ngựa (rễ thần kinh cuối tủy sống). Nhiều dấu hiệu và triệu chứng có thể xuất
hiện ở chi dưới, bao gồm mất cảm giác vùng yên ngựa và/hoặc đại tiện/bàng quang
không tự chủ. Hội chứng đuôi ngựa cần được can thiệp y tế ngay lập tức để tránh
tổn thương thần kinh vĩnh viễn.
Mặc
dù hẹp cột sống thường liên quan đến cơn đau lan ra chân hoặc cánh tay, đôi khi
cơn đau được cảm nhận cục bộ hơn ở cột sống, chẳng hạn như ở tại vùng cổ hoặc
thắt lưng.
4. Điều trị hẹp ống sống
Hầu
hết các trường hợp hẹp ống sống có thể được điều trị bằng kết hợp các phương
pháp điều trị không phẫu thuật như: vật lý trị liệu, thuốc giảm đau, điều chỉnh
chế độ sinh hoạt và/hoặc tiêm ngoài màng cứng. Khi đau dữ dội và/hoặc khiếm
khuyết thần kinh tiến triển xấu đi mặc dù đã điều trị bảo tồn tích cực, phẫu
thuật có thể được xem xét.
Vật lý trị liệu: Chương trình vật lý trị liệu phù hợp
cùng với tập thể dục là một khâu quan trọng trong mọi quá trình điều trị hẹp
ống sống. Mặc dù các bài tập không phải là một phương pháp chữa bệnh nhưng điều
quan trọng là giúp người bệnh có khả năng duy trì hoạt động như sức chịu tải và
không bị yếu, teo cơ do quá trình không vận động.
Thay
đổi hoạt động:Nên tránh các hoạt động làm nặng thêm các
triệu chứng hẹp cột sống. Đối với hẹp ống sống thắt lưng, người bệnh thường
thoải mái hơn khi gập về phía trước. Khuyến cáo hoạt động thay đổi có thể bao
gồm:
–
Cố gắng đi bộ cúi về trước và dựa vào khung tập đi hoặc xe đẩy thay vì đi
thẳng.
–
Đạp xe tại chỗ (nghiêng về phía tay lái) thay vì đi bộ để tập thể dục.
–
Ngồi ghế tựa thay cho ghế thẳng.
Một
số người bệnh có thể cảm thấy nhẹ nhõm bằng cách đeo nẹp cổ hoặc nẹp lưng, điều
này có thể giúp ngăn ngừa cột sống di chuyển gây đau đớn. Mặc dù, đeo nẹp
thường chỉ được khuyến cáo trong thời gian ngắn để tránh tình trạng teo cơ, dẫn
đến giảm sự hỗ trợ cho cột sống và người bệnh cảm thấy đau hơn.
Thuốc: Các loại thuốc phổ biến được sử dụng để giúp
giảm đau hẹp ống sống bao gồm:
–
Acetaminophen (Tylenol) hoạt động thông qua hệ thống thần kinh trung ương (não
và tủy sống) để giúp giảm đau.
–
Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) giúp giảm viêm và đau. Ví dụ về NSAID
bao gồm aspirin, ibuprofen, naproxen và celecoxib.
Với
việc sử dụng thận trọng, một đợt điều trị ngắn hạn của thuốc opioid có thể hữu
ích cho các cơn đau nghiêm trọng liên quan đến thần kinh. Một số bác sĩ cũng có
thể kê toa thuốc giãn cơ và thuốc giảm mẫn cảm thần kinh, chẳng hạn như
gabapentin.
–
Tiêm Steroid ngoài màng cứng.
–
Dưới hướng dẫn của máy C-arm (fluoroscopy) và thuốc tương phản, kim tiêm được
đưa vào ống sống để có thể tiêm corticosteroid vào khoang ngoài màng cứng. Mục
tiêu của tiêm steroid ngoài màng cứng là giảm viêm rễ thần kinh và/hoặc tủy
sống.
Hẹp
cột sống thường đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị không phẫu thuật. Ở
một số người bệnh, các dấu hiệu và triệu chứng có thể nặng lên và khi đó phẫu
thuật cần được xem xét lựa chọn.
Phẫu thuật hẹp ống sống: Chỉ định phẫu thuật được đặt
ra khi bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn (dùng
thuốc, kéo giãn cột sống, phục hồi chức năng...).
Hiện
nay, có nhiều phương pháp phẫu thuật điều trị hẹp ống sống thắt lưng khác
nhau như: phẫu thuật giải ép thần kinh, làm rộng ống sống đơn thuần; hoặc kết
hợp đặt dụng cụ hỗ trợ cột sống liên gai sau silicon, phẫu thuật lấy bỏ toàn bộ
đĩa đệm kèm hàn xương cố định; phẫu thuật nội soi mở cửa sổ xương giải ép...
Ngoài các kỹ thuật trên, tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp phẫu thuật phù hợp, như sử dụng vít loãng xương cố định sau khi giải ép thần kinh ở các trường hợp bệnh nhân loãng xương, cố định cột sống đơn thuần sau giải ép ống sống ở những trường hợp hẹp ống sống đa tầng ở người già.
Phẫu thuật cột sống tại Bệnh viện Bãi Cháy.
Bệnh
viện Bãi Cháy được trang bị phương tiện chẩn đoán hình ảnh hỗ trợ cho chẩn
đoán và điều trị. Cùng với đó là đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và làm chủ nhiều kỹ thuật về
phẫu thuật thần kinh cột sống, thời gian qua đã giúp nhiều người bệnh mắc các
bệnh lý cột sống được trở lại cuộc sống bình thường.
Hẹp
ống sống thắt lưng không chỉ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt thường ngày của bệnh
nhân, mà còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó khi thấy đau vùng thắt lưng
kèm theo đau chân, tê bì,... hay bất kỳ dấu hiệu bất thường khác, cần đến ngay
cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Minh
Khương