Chăm sóc trẻ bị sốt đúng cách như thế nào
Những diễn biến thất thường của thời tiết như nắng nóng, mưa nhiều là điều kiện thuận lợi bùng phát các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, siêu vi khuẩn (còn gọi là virus)... Trẻ nhỏ là đối tượng dễ bị bệnh truyền nhiễm tấn công do hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh kèm theo sức đề kháng kém. Sốt là triệu chứng thường gặp ở trẻ nhưng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, sốt cao có thể dẫn đến co giật kèm theo nhiều biến chứng nặng nề cho trẻ.
Khi trẻ bị sốt cao có nghĩa là cơ thể bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn (vi khuẩn, virut, ký sinh trùng…). Khoa nhi, Bệnh viện Bãi Cháy kể từ thời điểm đầu mùa hè đến nay thường xuyên tiếp nhận điều trị cho trẻ mắc các bệnh lý về đường hô hấp như sốt virus, viêm phổi, viêm phế quản cấp, bệnh đường tiêu hóa (ngộ độc thực phẩm, nhiễm virus, vi khuẩn đường tiêu hóa…). Đa số trẻ đều có triệu chứng sốt cao đi kèm.
Trẻ nhập viện do sốt virus tại Bệnh viện Bãi Cháy
Mùa hè nắng nóng là môi trường rất dễ để virút, vi khuẩn phát triển, xâm nhập gây bệnh cho người, đặc biệt là trẻ em. Thời tiết nắng nóng thực phẩm rất dễ bị ôi thiu nếu không bảo quản đúng cách trong khi trẻ chưa ý thức được vệ sinh ăn uống là nguyên nhân gây các bệnh nhiễm khuẩn đường ruột, tiêu chảy cấp. Nhiệt độ thay đổi từ lạnh sang nóng như từ phòng điều hòa sang phòng thường hoặc ngoài trời khiến trẻ dễ mắc các bệnh về hô hấp như viêm tai mũi họng, viêm phế quản cấp. Bên cạnh đó, các bệnh truyền nhiễm về tay chân miệng, sốt xuất huyết cũng thường gặp tăng nguy cơ mắc bệnh cho trẻ.Các vi khuẩn, virus gây bệnh tấn công cơ thể tại tất cả các cơ quan, do sức đề kháng yếu, sự phát triển của cơ thể chưa hoàn chỉnh nên những tác nhân này sau khi xâm nhập dễ gây phản ứng viêm và biểu hiện bằng sốt.
Chia sẻ về vấn đề này, bác sĩ Nguyễn Thị Sơn - Phó Trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Thông thường với những trẻ sốt dưới 38,5 độ C, nếu không có bệnh lý gì đặc biệt thì chúng ta chỉ sử dụng các biện pháp hạ sốt thông thường như mặc quần áo thoáng mát, nằm phòng đủ ấm hoặc trườm ấm cho trẻ.
Trong trường hợp trẻ bị sốt trên 38,5 độ C, chúng ta có thể sử dụng một số loại thuốc hạ sốt hay sử dụng như paracetamol, liều lượng thì tính theo cân nặng của đứa trẻ, thông thường là 15mg/kg cân nặng và cứ khoảng 4 tiếng có thể lặp lại liều ấy 1 lần. Ngoài ra còn có thêm một thuốc nữa là Ibrufen tuy nhiên chỉ nên sử dụng khi bác sĩ kê đơn không tự ý dùng cho trẻ vì dùng không đúng chỉ định có thể làm tình trạng bệnh nặng hơn”.
Bác sĩ Nguyễn Thị Sơn - Phó Trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện Bãi Cháy thăm khám cho trẻ có triệu chứng sốt
Co giật khi sốt thường xảy ra ở trẻ nhỏ (từ 6 tháng đến 5 tuổi) do ở độ tuổi này não của trẻ chưa phát triển đầy đủ và rất nhạy cảm với các rối loạn nhiệt độ. Sốt cao có thể kích thích não của trẻ và gây khởi phát một cơn co giật. Tuy nhiên không phải tất cả các trẻ đều bị co giật khi bị sốt cao. Nguyên nhân có thể là do não của một số trẻ này nhạy cảm với co giật hơn các trẻ khác, khuynh hướng này thường có tính chất gia đình. Khi được 5-6 tuổi thì não đã trưởng thành và trẻ sẽ giảm nguy cơ bị co giật khi sốt. Sốt cao co giật nếu không phát hiện kịp thời hoặc tái diễn nhiều lần có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ như tổn thương não bộ, động kinh, liệt nửa người, thậm chí ngừng thở... Do vậy, cha mẹ cần nắm rõ cách hạ sốt, sơ cứu khi trẻ bị co giật cũng như chăm sóc trẻ sau cơn co giật để giúp trẻ sớm hồi phục và phòng ngừa mọi rủi ro có thể xảy ra. Bác sĩ Sơn cho biết:
“Khi cơn co giật do sốt xảy ra mẹ cần nhanh chóng đặt con ở tư thế thoáng mát. Trước kia phổ biến kinh nghiệm cho ngón tay, đũa cả hoặc vật gì đấy để đỡ cắn vào lưỡi nhưng quan điểm bây giờ của các bác sĩ là không cần đưa bất kì vật gì vào miệng trẻ hoặc cho uống bất kì thuốc gì. Cần để trẻ nằm ở tư thế thoải mái, nghiêng một bên, không bế ngửa hay ghì chặt trẻ và dùng thuốc hạ sốt cho trẻ bằng cách nhét thuốc dạng viên đạn vào hậu môn trẻ( nếu có sẵn) với liều tương đương liều uống.
Thường những cơn co giật do sốt lành tính chỉ kéo dài trong 20 giây và dưới 2 phút đứa trẻ sẽ trở lại không còn hiện tượng co giật nữa tuy nhiên vẫn phải đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra.
Nếu xảy ra những cơn co giật phức hợp, là những cơn co giật kéo dài trên 2 phút đưa trẻ ngay đến bệnh viện để các bác sĩ có thể xử lý được. Khi trẻ lên cơn co giật sẽ gây triệu chứng suy hô hấp do những nhóm cơ trong cơ thể không còn điều khiến được cơ hô hấp. Trẻ sẽ có hiện tượng tím tái, ngừng thở và xuất tiết nhiều đờm dãi gây ra bít tắc đường thở. Ngoài ra những cơn co giật kéo dài sẽ làm tế bào não bị phù dẫn đến tế bào não bị tổn thương”.
Khuyến cáo dành cho bậc cha mẹ chăm sóc trẻ bị sốt:
Khi trẻ sốt thì cảm giác cũng giống như người lớn với các trạng thái như: rét run, nổi gân tím, nổi da gà,...Không nên bọc chăn hay ủ ấm quá kỹ dẫn đến tình trạng trẻ không thể thoát nhiệt ra ngoài càng làm cho cơn sốt tăng cao hơn.
Trong quá trình uống thuốc hạ sốt cha mẹ nên sử dụng nước ấm cho trẻ với nhiệt độ lý tưởng là thấp hơn nhiệt độ cơ thể 2 độ C; thường xuyên trườm nách, bẹn, toàn thân và lật dở liên tục để trẻ thoát nhiệt ra ngoài giúp hạ sốt nhanh hơn. Không chườn nước lạnh, cũng không dùng nước quá nóng. Dùng nước lạnh gây co mạch ngoại vi, làm cơ thể không thải được nhiệt. Nước quá nóng cơ thể không trao đổi được nhiệt với nước chườm.
Cha mẹ cũng nên lưu ý vấn đề dinh dưỡng cho trẻ, bù nước, điện giải với dung dịch phổ biến là orezol, ngoài ra có thể bổ sung thêm nước hoa quả.
Trong chế độ ăn nên sử dụng thức ăn trẻ ưa thích, có thể nấu loãng hơn, dễ tiêu, chia nhiều bữa nhỏ nhưng chú trọng bù đủ nước vì phần lớn trẻ đều lười ăn trong giai đoạn này và không nên cố ép vì có thể gây nôn khiến trẻ mất nước thêm.
Đưa trẻ đến gặp bác sĩ trong các trường hợp sau:
- Sốt kèm các biểu hiện bất thường khác: Thay đổi ý thức của trẻ( Kích thích, li bì, ngủ gà), co giật, yếu liệt, khó thở;
- Sốt cao trên 40 độ C’;
- Sốt cao liên tục, sốt không đáp ứng với thuốc hạ sốt;
- Sốt kéo dài từ 3 ngày;
- Trẻ mệt mỏi không ăn uống được.
Lưu ý:
- Với trẻ có tiền sử sốt cao co giật do sốt trước đó, dùng hạ sốt khi trẻ sốt từ 38 độ C.
- Không được tự ý dùng thuốc dự phòng co giật khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Không tăng liều hạ sốt, không dùng hạ sốt liên tục khi chưa đến thời gian dùng sẽ gây ngộ độc cho trẻ.